We zijn moe

Misschien is Covid-19 wel de pandemie die we nodig hadden. Want wat zijn we moe, met zijn allen. Sociaal psycholoog Kees van den Bos verklaart de massale moeheid door de onzekere periode die we achter de rug hebben. Continu stonden we ‘aan’, omdat ons normale dagelijkse leven op zijn kop stond. Niets was meer normaal. Van de boodschappen tot aan vergaderingen, alles moest anders.

Ik geloof dat ik in voorgaande jaren ook wel moe was rond deze tijd. In de zomer neem ik een paar weken vakantie en dat is ook nodig. Het voorjaar is qua werk vaak het drukst en mijn laatste vakantie was geloof ik met kerst. 2020 slaat echter wel alles! Het jaar begon op persoonlijk terrein met het verlies van mijn schoonvader: een paar weken van zorgen, afscheid, het organiseren van de uitvaart en samen verder, met hem in gedachten. We hadden nog geen idee van wat ons dit jaar nog meer boven het hoofd hing. 2020 zou mijn jaar worden, waarin ik 100% kies voor het ondernemerschap. Maar toen was daar Covid-19. Eerst zelf ziek, en later de lockdown, en toen was het alweer mei. En ja, de maanden van onzekerheid, een nieuw normaal, een anderhalvemetersamenleving, weinig mensen om je heen, nieuwe digitale uitdagingen en een roep om flexibiliteit en creativiteit in tijden van mentale overbelasting… zijn best vermoeiend.

Met nog steeds het risico van een ‘tweede golf’ op de loer, lijkt inmiddels het normale leven weer iets op te krabbelen. We mogen weer sporten, bij elkaar komen – mits we afstand houden – met vrienden of verenigingen, uit eten gaan en zelfs zingen in zigzag-opstelling. Veel mensen gaan op vakantie, al blijven ze toch voornamelijk in eigen land. In de hoop dat er spoedig een vaccin wordt uitgevonden dat voldoende getest, veilig geproduceerd en rechtvaardig wordt verspreid, verlangen we terug naar het oude normaal.

Wat echter ook al snel gesteld werd aan het begin van deze crisis, was de vraag of het oude normaal wel zo wenselijk is. Er kwam immers wél een pandemie uit voort, en er waren nog wel meer angstaanjagende ontwikkelingen aan te wijzen. Onze onbeperkte manier van reizen, consumeren, verbruiken en welvaartsverdeling de afgelopen maanden stevig onder vuur te liggen. Het stilleggen van toerisme en vliegverkeer had vrij snel goede gevolgen voor de lucht- en waterkwaliteit (denk aan de schone kanalen in Venetië en de verminderde stikstofuitstoot). De vieze markten waar wilde dieren werden verhandeld in China, de oorsprong van Covid-19, werden verboden, en er kwam meer aandacht voor onze manier van omgaan met dieren en het milieu. Alleen al om een nieuwe pandemie te voorkomen, moeten er drastische veranderingen plaatsvinden.

Ook kwamen er vele vormen van onrecht aan het licht in Nederland, maar ook in de rest van de wereld. De lijst van essentiële beroepen bleek tevens een lijst van minst financieel lonende beroepen. De zorgmedewerkers, onze helden, krijgen naast applaus en een eenmalige bonus nog steeds geen structureel beter loon, terwijl er ook vóór deze crisis al ernstige capaciteitstekorten waren in de zorg. Schoonmakers en supermarktmedewerkers werkten ook aan de frontlinie tijdens deze oorlog tegen corona. Over hun loonsverhoging heb ik ook nog niets gehoord. KLM krijgt daarentegen wel een dikke financiële injectie, omdat het bedrijf zo essentieel voor ons land zou zijn.

De meeste slachtoffers vallen in landen waar de regering het met mensenrechten al niet zo nauw neemt (zoals de VS, Brazilië en Rusland). De kloof tussen arm en rijk, tussen mensen met financiële zekerheid en onzekerheid wordt overal vergroot. Flexwerkers en mensen met tijdelijke contracten zaten het eerst werkloos thuis; vervolgens konden de zzp’ers hun spaarpot erbij pakken of vragen om bijstand van de gemeente. Thuisblijven, zelfisolatie en afstand houden is onmogelijk als je dakloos bent of in een vol asielzoekerscentrum zit, of erger, in een vluchtelingenkamp aan de Griekse kust. Het zijn pijnlijke confrontaties met eerder beleid waarbij oplossingen uitbleven. Het is niet zo gek dat juist in deze tijden het institutionele racisme aan de kaart gesteld wordt en de dood van George Floyd zo’n enorme reactie veroorzaakt in de wereld.

We zijn allemaal moe. Niet alleen door het continu ‘aan’ staan in deze onzekere tijden, de stress over ons inkomen en onze gezondheid en de zorgen om onze naasten, maar ook van al het onrecht. Ik in ieder geval wel. Ik kan bijna aan niets anders denken. We kunnen er niet meer omheen dat er veel moet veranderen. Van het uitsluiten van mensen in onze samenleving, tot de manier waarop we met de natuur omgaan, en van ons consumptiegedrag tot het (financieel) waarderen van bepaalde beroepen.

Het nieuwe normaal is tijdelijk, maar het oude normaal is voorbij. Het kan niet zo zijn dat we deze periode vol openbaringen niet gebruiken als springplank naar een betere toekomst. Zullen we de honderdduizenden doden eren door hiervan te leren? Bijkomen in de zomer, niet om te vergeten, maar om op te laden en strijdbaar de toekomst tegemoet te gaan. Op anderhalve meter afstand, voorlopig.