Wat doe je als je drukkerij failliet gaat? Dan begin je in een vlaag van grootheidswaanzin een uitgeverij die ontzettend dure boeken maakt. Die boeken laat je dan in kleine oplage drukken, want schaarste creëert vraag – en tot je grote verbazing werkt het nog ook. Dat is heel in het kort het verhaal van uitgeverij Komma. En wonderschone artefacten zijn het: voor 22.750 euro heb je al een facsimile van vier schetsboekjes van Van Gogh. Inclusief opbergmeubel en monografie.
Toen ik nog in de boekhandel werkte, keek ik altijd met verbazing naar mijn werkgever, die dit soort dure geintjes inkocht en nog wist te verkopen ook. Vooruit: soms duurde het even, maar hij wist onder zijn klantenkring altijd de juiste investeerder te vinden. Met mijn boekhandelssalaris lag zoiets ver buiten mijn budget. Bovendien: ik zie mijn boeken liever als gebruiksvoorwerpen dan museumstukken. Maar nu heeft Komma voor het eerst een boek gemaakt waarbij ik aan het twijfelen sla. Slechts 2995 euro en gewijd aan Nederlands meest geliefde chansonnier: Ramses Shaffy (1933-2009).
Wie van mijn leeftijd is, herinnert zich waarschijnlijk net als ik de oude, aan Korsakov lijdende man, die bibberend achter een piano plaatsnam en voor de zoveelste keer ‘Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder’ inzette. Een beetje treurig, eigenlijk, en dat nummer: ook een beetje kitsch, toch? Wie wat ouder is, kan zich ook nog een andere Ramses voor de geest halen: de bevlogen toneelspeler, degene die Shaffy Chantant bedacht, het variétéprogramma met onder meer Liesbeth List. De jonge God vol levenslust. Met de weelderige zwarte haardos en de doordringende blik. Het donkere haar van zijn Egyptische vader en de lichte ogen van zijn Poolse moeder.
In tijden van toenemende vreemdelingenhaat (met de oranje man weer stevig in het zadel en rechtse kabinetten in heel Europa) wil ik graag stilstaan bij het feit dat iemand die velen nu graag ‘het land uit zouden willen zetten’ een van Nederlands geliefdste artiesten was. Een icoon voor Amsterdam bovendien, die – het is een van mijn favoriete anekdotes, waarvan ik de oorsprong helaas niet meer weet – jarenlang gratis Twixen en Marsen at bij een snackbar. Toen de vrouw van de snackbareigenaar daar eens iets van zei, antwoordde haar man (denk het plat Amsterdams er even bij): ‘Ach, die man heb zoveel voor Amsterdam betekend, wat maken mij die repen nou uit?’ Is het niet juist die ‘exotische’ achtergrond en zijn veelbewogen jeugd die hem zo’n scherp observator maakte en zo’n fantastische liedschrijver? Zijn teksten zijn on-Nederlands mooi en misschien juist daardoor zo verankerd in het Nederlands collectief geheugen.
Maar dat boek dus. Wie zou dat nou kopen? Ik zeg wel dat ik geïnteresseerd ben, en ik ga misschien voorzichtig even bladeren bij mijn vroegere werkgever (die er twee stuks van heeft ingekocht), maar of ik er echt bijna 3000 euro voor over heb om het archief van Ramses Shaffy op papier in de kast te hebben? Noem me een romanticus, maar velen malen liever trek ik het vergeelde boekje met liedteksten dat ik jaren geleden van een vriend kreeg uit de kast. Velen malen liever trek ik een tweedehands lp uit z’n hoes en leg die onder de naald. Liever ook dompel ik me voor de zoveelste keer onder in Ramses, de prachtserie die Michiel van Erp in 2014 maakte, met Maarten Heijmans in de titelrol. En toch… voor de ultieme Shaffy-ervaring zou ik dat boek misschien wél moeten kopen. Want failliet gaan is, als ik hem mag geloven, het beste wat een mens kan overkomen.
De wereld heeft mij failliet verklaard
Ik heb me nog nooit zo goed
En licht gevoeld als nu
Ik heb me nog nooit zo schoon
En bevrijd gevoeld als nu
(Uit: ‘Zonder bagage’)
0 reacties