Hamburger

Tijdens het lezen van een bericht van de NOS over de Australian Open struikel ik over een verwijzing naar de Duitse tennisser Alexander Zverev als een ‘Hamburgerer’. Hier klopt iets niet. Daarom blijft het woord als een stuk kauwgom onder een schooltafel aan mijn gedachten plakken. Toen ik het bericht later nogmaals opzocht had een redacteur het gekke woord verwijderd. De verwijzing naar de geboorteplaats van de tennisser was in geen velden of wegen meer te bekennen. Hij werd alleen nog als Duitser aangeduid.

Waarschijnlijk had de redacteur (die misschien ook de oorspronkelijke schrijver was) gezien dat ‘Hamburgerer’ geen correcte schrijfwijze was, maar had deze geen zin om uit te zoeken wat het wel moest zijn. Of had uit vegetarische of veganistische principes aanstoot genomen aan de juiste schrijfwijze: Hamburger. Alexander Zverev is een Hamburger. Als in: inwoner van Hamburg. Zolang hij geen slachtoffer wordt van een culinaire kannibaal zal hij nooit een hamburger in de andere betekenis van het woord zijn.

Inwoners van Duitse steden kunnen wel vaker verward worden met lokale etenswaren. Zo zijn Frankfurters inwoners van Frankfurt en frankfurters worstjes bestaand uit varkensvlees. Een ander bekend voorbeeld is de berlinerbol. Nadat de Amerikaanse president John F. Kennedy in een toespraak op 26 juni 1963 de beroemde woorden “Ich bin ein Berliner” uitsprak, werd beweerd dat hij zichzelf met de zoete lekkernij vergeleek. Dat is echter niet waar: net zoals een Hamburger een inwoner van Hamburg is, is een Berliner een inwoner van Berlijn. Het enige wat niet klopte is dat Kennedy natuurlijk niet echt een inwoner van Berlijn was. Hij was op bezoek om de West-Berlijners een hart onder de riem te steken. West-Berlijn vormde toen een West-Duitse enclave in het midden van de DDR.

In Nederland hebben we ook geen gebrek aan etenswaren die met een bepaalde streek of stad verbonden zijn. Zo kennen we Limburgse vlaai, Zeeuwse bolussen, Zaanse drop, Goudse kaas, Deventer koek, Arnhemse meisjes en Bossche bollen. De enige benaming die ik op dit moment kan bedenken waar de nodige verwarring over kan bestaan, is het ‘amsterdammertje’. Dat is, hoe klein van stuk de persoon ook is, sowieso niet hetzelfde als een Amsterdammer. Verder kan het ‘amsterdammertje’ van alles zijn: een paaltje, een bierglas (maar niet in Amsterdam) of de gevulde koek die ook wel ‘rondo’ wordt genoemd.

Zelf kom ik van oorsprong uit Arnhem, waar ik me als Arnhemse jongen altijd gediscrimineerd voelde door de Arnhemse meisjes. Er was geen koekje waar ik me mee kon vereenzelvigen. Sindsdien ben ik me als inwoner van Nijmegen steeds meer een Nijmegenaar gaan voelen. Ondanks dat Nijmegen de oudste stad van Nederland is (al denken sommige Maastrichtenaren daar anders over) zijn er weinig lokale etenswaren specifiek aan Nijmegen gebonden. Hoewel het Marikenbrood een dappere poging is om daar wat aan te doen, zullen er nog wat jaren overheen moeten gaan voordat deze variant op een krentenbrood echt ingeburgerd is. Tot die tijd zal ik het vooral met de lokale bieren moeten doen. Zo drink ik op woensdagavonden na het zingen in popkoor Popolo graag een Botterik in de Nijmeegse wijk Bottendaal. Toch moet ik de eerste persoon nog ontmoeten die mij een botterik noemt.